در این نشست علمی که به همت گروه اسلام و مطالعات معنویت و ذیل همایش معنویت و علوم اسلامی برگزار شد، ابتدا آقای دکتر احمد شاکرنژاد، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و مدیر گروه اسلام و مطالعات معنویت، در مقدمه‌ای ضمن بیان این‌که آیا لازمۀ سیر و سلوک و معنویت‌گرایی برخورداری از حکومت و قدرت به عنوان پشتوانه‌ هست یا خیر، به دعوا بر سر این دو قطب پررنگ میان کنفسیوس و لائوتسه در چین اشاره کرد و گفت که کنفسیوس طرفدار این ایده است که اول حکمرانان اصلاح شوند، حاکمان حکیم باشند و ساختارهای حکومتی به نحوی طراحی شود که در راستای آن انسان‌ها به شکوفایی استعدادهای روحی برسند. اما لائوتسه معتقد است که باید به کوه‌ها و جنگل‌ها پناه برد و تک‌تک افراد، انرژی دورن خود را احیا کنند و به معنویت باطنی خودشان و به شکوفایی استعدادها، سوای از جامعه و تمدن بپردازند که حاصل جمع آن می‌شود جامعۀ اصلاح‌شده.

 حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر نجف لکزایی، ریاست پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در ادامه دربارۀ معنویت و حکمت سیاسی متعالیه ارائه بحث کرد.

در این جلسه که از ساعت 11 الی 12:30 به شکل مجازی برگزار شد، دکتر لکزایی مباحثی را مطرح کرد که می‌توان آن‌ها را به چند بخش تقسیم کرد. ایشان گفت اساساً قدرت و حکمرانی چه کمک‌هایی می‌تواند به معنویت بکند و تئوری خود را مبنی بر حکمت‌سیاسی متعالیه مطرح کرد که رکن اصلی آن، بحث معنویت است.

وی ابتدا با تفکیک جوهر از عرَض اشاره کرد که ما چیزی به نام روح داریم که خود، میوة وجود انسان است و بقیه امور عرض هستند؛ معنویت مربوط به حوزة جوهر انسان است که در درون هر انسانی وجود دارد و شخص می‌تواند این جوهر را به فعلیت رسانده، از حالت بالقوه خارج سازد.

دکتر لکزایی در ادامه معنویت را به فعلیت رساندن استعدادهای انسان برای دستیابی به سعادت دانست؛ یعنی انسان طبیعی چگونه به یک انسان الهی تبدیل شود. هم‌چنین سیاست و حکمت متعالیه که تلاقی عرفان، قرآن و برهان است، استفاده از قدرت برای به فعلیت رساندن این استعدادهاست، یعنی زمینه‌ای فراهم شود که استعدادها به شکل نهادینه از قوه به فعل تبدیل شوند و انسان از حالت نباتی و طبیعی به یک انسان الهی تبدیل شود.

استاد لکزایی هم‌چنین حکمرانی را به دو بخش حکمرانی متعالیه و حکمرانی متدانیه تقسیم کردند که متعالیه به استعدادها و شکوفایی آن‌ها توجه دارد و دنیا را مزرعه آخرت می‌داند، اما هم‌وغم حکمرانی متدانیه، دنیاست و کاری به استعدادهای روحی و الهی انسان ندارد.

رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برای شکوفایی استعدادها و ترسیم این مسیر و نقطة تلاقی معنویت و حکمت متعالیه از منظر حکمرانی،  از طرحوارۀ حرکتی و استعاره بهره جست و با استفاده از استعاره‌های راه، شش رکن برای حکمرانی بر اساس حکمت متعالیه ترسیم کرد که عبارتند‌از:

1. مبدأ حکمرانی؛
2. پیشران‌های حکمرانی که شامل انگیزیشی و معرفتی است؛
3. حکمرانان و یا بازیگرانی حکمرانی؛
4. مقصد و اهداف که بر اساس غایت لقاء الله طراحی می‌شود؛
5. مسیر حکمرانی؛
6. زمان حکمرانی.

وی همچنین افزود: اساس و مرکز بحث حکمت سیاسی متعالیه بحث معنویت است و اگر این نظریه را بشکافیم، می‌بینیم که در اصل ایفا‌کنندة نقش اصلی در این نظریه، بحث شکوفایی استعدادهای بالقوه انسان و تبدیل انسان طبیعی به انسان الهی ا‌ست.