در این نشست علمی که از ساعت 14 الی 15:30 به همت گروه اسلام و مطالعات معنویت و ذیل همایش معنویت و علوم اسلامی برگزار شد، ابتدا آقای دکتر احمد شاکرنژاد، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و مدیر گروه اسلام و مطالعات معنویت، در مقدمه‌ای ضمن یادآوری یازده نشست پیشین از پیش‌نشست‌های همایش ملی معنویت و علوم اسلامی – که آبان ماه 1400 برگزار خواهد شد- لزوم نسبت‌سنجی بین حوزۀ جدید مطالعات معنویت با علوم سابقه‌دار اسلامی را مطرح و در ادامه، استاد خسروپناه، دربارۀ معنویت و نسبت آن با فقه اسلامی به ارائه بحث پرداخت.

این عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: نسبت‌سنجی فقه و معنویت را می‌توان به اشکال گوناگون انجام داد؛ گاهی می‌توان رابطه علم فقه با مطالعات معنویت را سنجید (مثلاً سنجش نسبت احکام شرعی با ساحت‌های مختلف معنویت یا نسبت نظامات فقهی با دیسیپلین‌های معنویت در کشورهای مختلف). گاهی نیز از آن رو که موضوع عرفان، معنویت است و موضوع فقه، احکام شرعی؛ می‌توان دانش عرفان را با دانش فقه نسبت‌سنجی کرد.

وی در ادامه افزود: مدل پیشنهادی ما برای انجام این نسبت‌سنجی، آن است که ساحت‌های مختلف معنویت، یعنی معنویت بینشی، منشی و کنشی شناسایی شده و نسبت این سه ساحت معنویت با ابواب مختلف فقه سنجیده شود.

استاد خسروپناه به سؤالاتی که در این زمینه مطرح است نیز اشاره کرد که چه نسبتی می‌تواند بین عبادات با معنویت وجود داشته باشد. یعنی باب عبادات با ساحت بینشی یا کنشی معنویت چه ارتباطی می‌تواند پیدا کند؟ یا نسبتی که باب معاملات با معنویت دارد چیست؟ یا باب سیاسات مثل مباحث مربوط به جهاد یا امر و نهی از منکر یا احکام الولاة مثلاً ولایت فقیه، احکام سلطانیه به تعبیر اهل‌سنت، قصاص، حدود، دیات و... چه نسبتی با معنویت دارد؟

در این نشست، نسبت این بحث‌ها را با سه ساحت بینشی، کنشی و منشی معنویت بیان شد و بعد از آن تأثیر این بخش‌های سه‌گانه فقه؛ یعنی فقه عبادات، فقه معاملات و فقه سیاسات بر ساحت‌های سه‌گانه معنویت (یعنی بینشی، منشی و کنشی) و همچنین تأثیری که این سه ساحت معنویت بر سه بخش فقه می‌تواند داشته باشد، بررسی گردید.

حجت‌الاسلام دکتر محمدجواد رودگر دبیر علمی این نشست بود. وی در انتها به جمع‌بندی مباحث مطرح‌شده پرداخت. در ادامه نیز پرسش‌هایی توسط شرکت‌کنندگان در این وبینار مطرح شد و استاد خسروپناه به پاسخ‌گویی پرداخت.