پایگاه اطلاع رسانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (ایسکا): محققان رشته‌های الهیاتی، مطالعات ادیان و علوم انسانی می‌توانند مقالات علمی-پژوهشی خود را برای فصلنامه «معنویت‌پژوهی اسلامی» ارسال کنند. پژوهش‌هایی که بر مطالعات معنویت اسلامی تمرکز داشته و جنبه‌های ایجابی آن را مطرح می‌کنند در اولویت قرار دارند.

مقدمه: دبیر علمی همایش ملی معنویت و علوم اسلامی با بیان این که در جهان امروز، اهتمام برخی متفکران و حاکمان سیاسی و به‌ویژه نظام سلطه بر این واقعیت تعلق گرفته که معنویت را یک دین تمام‌عیار، آلترناتیو و جایگزین ادیان ابراهیمی و از جمله اسلام قرار داده، بین معنویت و دین چالشی همه‌جانبه ایجاد کرده و حتی معنویت غیردینی و گاهی ضد‌دینی را تولید و ترویج کنند، بحث علمی از «معنویت و دین» و «معنویت و علوم دینی» را یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر دانست.

یکی از برنامه‌های کلان پژوهشکده اخلاق و معنویت، برگزاری همایش ملی معنویت و علوم اسلامی در روزهای 25 تا 27 آبان 1400 است که تا کنون تعدادی پیش‌نشست، کرسی و کارگاه ذیل این همایش برگزار شده است. مصاحبه زیر گفت‌و‌گو با دبیر اجرایی همایش، جناب حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر مسلم گریوانی است:

معنویت‌های نوظهور که با نام «جنبش‌های دینی جدید» شناخته می‌شوند، امروزه برای ادیان بزرگ اسلام و مسیحیت به صورت یک مسئلۀ اجتماعی فراگیر درآمده‌اند. این مسئله وجوه مختلفی دارد و یکی از مهم‌ترین ابعاد آن، رسیدگی به وضعیت افرادی است که در معرض این جریان‌ها قرار دارند. زیرا معمولاً این جریان‌ها آسیب‌هایی را به همراه دارند و واکنش‌هایی را در جامعۀ محل فعالیت برمی‌انگیزد. آن‌چه در این واکنش‌ها بیش از همه مسئله‌ساز است، این است که با افرادی که به این جریان‌ها گرایش یافته‌اند و یا در معرض آن‌ها هستند، چه کنیم؟

این روزها خبر ناگوار قتل فجیع یکی از کارگردانان (بابک خرمدین) به دست پدر خود و معاونت مادرش در این جرم، در صدر اخبار حوادث قرار گرفته است. روشن است که موضوع یادشده از زوایای مختلف، از جمله منظر روان‌شناسی قابل بررسی است.

یکی از گروه های علمی پژوهشکده اخلاق و معنویت، گروه اسلام و مطالعات معنویت به مدیریت دکتر احمد شاکرنژاد است. در این گروه، پیرامون معنویت پژوهی، معنویت های نوظهور و عرفان ‌های کاذب مطالعات و پژوهش هایی انجام می شود؛ یکی از این پروژه های تحقیقی، «درآمدی بر مطالعات معنویت در علوم انسانی» است که دکتر وحید سهرابی فر، عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب، مسئولیت اجرای آن را بر عهده دارد. آن‌چه در زیر می‌ خوانید، حاصل گفت‌وگوی دفتر پژوهشِ پژوهشکده اخلاق و معنویت با ایشان است:

گروه اسلام و مطالعات معنویت، یکی از سه گروه مطالعاتی در پژوهشکدۀ اخلاق و معنویت است که دکتر احمد شاکرنژاد مدیریت آن را به عهده دارد. این گروه به‌طور رسمی از سال 1396 آغاز به کار کرد و ضمن تکمیل‌کردن و سامان‌دادن به چند پروژۀ سابق در این پژوهشکده و مبادرت به چاپ آن‌ها، پروژه‌های دیگری نیز در دستور کار خود قرار داد. مصاحبۀ زیر حاصل گفت‌وگو با دکتر احمد شاکرنژاد است.

معنویت گرایی مقوله ای است که از دیرباز مورد توجه مردم و جوامع مختلف بوده؛ هرچند در شکل و شیوه تفاوت هایی با هم داشته اند. جمهوری اسلامی ایران نیز طی بیش از چهار دهه، در زمینه ترویج معنویت گرایی فعالیت هایی انجام داده که برخی موفق بوده و برخی نیز کاستی هایی داشته است. امروزه نیز با توجه به ورود معنویت های نوظهور و مدرن در جهان، بایسته است با نگاهی به آینده، دستاوردهای جمهوری اسلامی در ترویج معنویت بازخوانی شود. مصاحبه زیر، حاصل گفت و گوی دکتر احمد شاکرنژاد؛ مدیر گروه اسلام و مطالعات معنویت با حجت الاسلام دکتر مسعود آذربایجانی؛ عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه است:

صبح روز پنج شنبه 18 مهر 98، پژوهشکده اخلاق و معنویت یک هم اندیشی با عنوان «معنویت عاشورایی و الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت» برگزار کرد. در این هم اندیشی که تا ساعت 12 ادامه داشت، برخی از چهره های فرهنگی و علمی تهران و نیز اندیشمندان و صاحب نظران در موضوع یادشده حضور داشتند؛ حجت الاسلام والمسلمین دکتر مسعود آذربایجانی، رئیس اندیشکده معنویت، ریاست این جلسه را بر عهده داشت و دکتر احمد شاکرنژاد، مدیر گروه اسلام و مطالعات معنویت، دبیر علمی نشست بود.

پژوهشکدۀ اخلاق و معنویت، به ریاست جناب حجت الاسلام والمسلمین دکتر مهدی علیزاده، از سه گروهِ «اخلاق»، «تربیت» و «اسلام و مطالعات معنویت» تشکیل شده که مدیریت این سه گروه، به ترتیب با آقایان: دکتر محمدتقی اسلامی، دکتر حسن بوسلیکی و دکتر احمد شاکرنژاد می باشد. در چهارم خرداد 98، گفت و گویی با دکتر علیزاده، ریاست این پژوهشکده، درباره رسالت و اهداف تشکیل گروه اسلام و مطالعات معنویت به عنوان جدیدترین گروه این پژوهشکده انجام شده که متن زیر، حاصل این مصاحبه است: