به گزارش خبرنگار ایسکا: پژوهشکدۀ اخلاق و معنویت، با مشارکت مرکز همکاری‌های علمی و بین‌المللِ پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و شورای عالی انقلاب فرهنگی، ذیل همایش ملی معنویت های نوظهور و معنویت اسلامی، کرسی ترویجی مقایسه متعلق ایمان در معنویت گرایی جدید با معنویت اسلامی را در روز سه‌شنبه بهمن 1400 با ارائۀ آقای دکتر احمد شاکرنژاد عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و رئیس پژوهشکده اخلاق و معنویت برگزار کرد.

در این کرسی ترویجی که از ساعت 10 الی 12 برگزار شد، آقایان: دکتر وحید سهرابی‌فر، عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب و حجت‌الاسلام دکتر مسلم گریوانی، مدرس، نویسنده و پژوهشگر به عنوان ناقد حضور داشتند.

در این جلسه ابتدا دکتر احمد شاکرنژاد، با بیان تاریخچه‌ای از ظهور جنبش عصر جدید و چگونگی توسعه مفاهیم برآمدۀ از آن در سطح جامعه، به بررسی این سوال پرداخت که آیا این مفاهیم هم به لحاظ لفظی و مفهومی معادلی در سنت اسلامی پیدا می‌کنند یا خیر؟

وی با محور قرار‌دادن مفهوم خودایمانی و گزاره‌هایی چون «به خودت ایمان بیاور»، چهار تفسیر از آن را مطرح کرد که عبارت بودند از: (1) ایمان به توانایی‌های خود (2) امیدبخشی به خود (3) بازسازی ایمان و عقاید خود (4) ایمان به خود الوهی.

رئیس پژوهشکده اخلاق و معنویت افزود: از میان این چهار تفسیر، سه مورد اول از نظر اسلامی پذیرفته شده و یا لااقل قابل توجیه است؛ هرچند در متون دینی هنگام اشاره به این موارد هیچ گاه از واژه ایمان استفاده نشده است. در ادامه ایشان با تمرکز بر تفسیر چهارم، معادل‌های احتمالی آن در ادبیات اسلامی را «طعم ایمان»، «روح ایمان»، «ایمان انفعالی» و «معرفت نفس» دانست اما افزود که هیچ یک از این واژگان معنای خودایمانی مورد نظر در معنویت‌های عصر جدید را افاده نمی‌کنند.

دکتر سهرابی‌فر به عنوان ناقد ضمن بیان اهمیت موضوع این کرسی و لزوم عدم التقاط میان ادبیات معنویت عصر جدید و معنویت اسلامی، اصل مدعای دکتر شاکرنژاد را قابل قبول و صورت‌بندی کنونی معنویت اسلامی را نیازمند بازخوانی متناسب با نیازهای انسان معاصر دانست و تاکید کرد: در موضوع بحث دکتر شاکرنژاد می‌توان مفاهیمی چون تحقق خویشتن و فنا را نیز از منظر اسلامی وارد کرد.

دکتر گریوانی نیز به عنوان ناقد دوم جایگاه انسان در نظام معرفتی اسلامی را مسئله‌ای جذاب و به‌روز دانست و نکاتی جهت تسهیل مسیر پژوهش در این موضوع متذکر شدند؛ از جمله: تفکیک میان خودالوهیتی در متون دینی و متون عرفانی، تفکیک میان «ایمان به نفس» و «دعوت به نفس به مثابۀ راه نه راهرو»، توجه به طریق محبت و به ویژه آثار مولانا و شمس در میان متون عرفانی و ... .

در ادامه این کرسی ترویجی دکتر شاکرنژاد به موارد و ابهامات پاسخ داد و این جلسه با پرسش و پاسخ شرکت‌کنندگان مجازی ادامه یافت.

دبیر علمی این کرسی ترویجی، آقای حسن لاهوتیان بود و جلسه یادشده در سالن شهید سردار حاج قاسم سلیمانی، واقع در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی پردیسان به صورت مجازی و حضوری برگزار شد.