به گزارش خبرنگار ایسکا: پژوهشکدۀ اخلاق و معنویت، با مشارکت مرکز همکاری‌های علمی و بین‌المللِ پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ذیل کرسی تخصصی عدم مدخلیت ایمان در مطلوبیت فعلی اخلاقی، کرسی ترویجی با موضوع «مبانی کلامی عدم مدخلیت ایمان در مطلوبیت فعلی اخلاقی» را در روز پنج‌شنبه 7 بهمن 1400 با ارائۀ حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر حسین دیبا، استادیار و عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار کرد.

در این کرسی ترویجی که از ساعت 10 الی 12 برگزار شد، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر رضا برنجکار؛ استاد گروه فلسفه و کلام دانشگاه تهران و دکتر مهدی فدائی؛ استادیار گروه اخلاق و تربیت دانشگاه باقرالعلوم (ع) به عنوان ناقد حضور داشتند.

در این جلسه ابتدا دکتر حسین دیبا توضیح داد مسئله‌ای که ما با آن روبه‌رو هستیم، «شرطیت ایمان در فعل یا خصلت اخلاقی برای رسیدن به کمال اخروی» است؛ با این دو قید که اولاً: بحث ما در خصوص جاهل قاصر است، نه جاهل مقصّر و ثانیاً: بحث در مورد ایمان قلبی آگاهانه و تفصیلی است، نه ایمان فطری و ناهشیارانه.

وی درباره عدم شرطیت ایمان در این مقوله گفت: اگر فردی در ایمان نیاوردن خود قاصر بود، اما به انجام افعال اخلاقی مبادرت ورزید، به کمال اخروی خود یعنی بهشت دست خواهد یافت. ایشان ادعای خود را در مقابل دیدگاه غالب متفکران مسلمان می‌دانست که معتقدند فعل اخلاقی فرد قاصر، نهایتاً اقتضای تخفیف یا عدم عذاب دارد.

خلاصه استدلال دکتر دیبا در رد ادعای متفکران مسلمان آن بود که اگر خداوند به افراد کافر قاصر، همان سرمایه‌ها و ظرفیت‌های وجودی را عطا کرده که به افراد مؤمن داده است؛ پس همان هدف و مقصدی که برای مومنین در نظر گرفته، برای کافر قاصر نیز لحاظ کرده است.

 در ادامه این جلسه، آقایان دکتر مهدی فدائی و دکتر رضا برنجکار به عنوان ناقد به ذکر دیدگاه‌های خود در خصوص این موضوع پرداختند.

آقای دکتر فدایی به عنوان ناقد اول، با وجود پذیرش مدعای جناب آقای دکتر دیبا، استدلال ایشان را ناتمام دانست و  گفت: اگر یکی از سرمایه‌ها و ظرفیت‌های وجودی را فطرت اخلاقی بدانیم، استدلال مزبور برای عدم شرطیت را می‌توان به نفع شرطیت ایمان نیز اقامه کرد. نقد دیگر دکتر فدایی آن بود که نباید کمال اخروی را منحصر در بهشتی‌شدن دانست؛ زیرا آن‌چه متفکران مسلمان تحت عنوان «تخفیف در عذاب» مطرح کرده‌اند نیز مصداق کمال اخروی است.

حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر رضا برنجکار نیز بحث آقای دکتر دیبا را ناظر به مباحث پلورالیزم نجات در کلام جدید دانست و تاکید کرد از نگاه کلامی این‌گونه نیست که فرد مستضعف به جهنم برود و آن‌گاه تخفیف عذاب یابد. وی بحث تخفیف عذاب را مربوط به جاهل مقصری دانست که اعمال خوبی نیز انجام داده است. پس اغلب متفکران نسبت به جاهل قاصر، معتقدند که او به جنهمی نمی‌شود؛ البته جهنم‌نرفتن مستضعف به معنای بهشت‌رفتن او نیست.

در ادامه این کرسی ترویجی دکتر دیبا به اشکالات دکتر فدائی و دکتر برنجکار پاسخ داد و این جلسه با پرسش و پاسخ شرکت‌کنندگان مجازی ادامه یافت.

دبیر علمی این کرسی ترویجی، آقای حسن لاهوتیان بود و جلسه یادشده در سالن شهید سردار حاج قاسم سلیمانی، واقع در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی پردیسان به صورت مجازی و حضوری برگزار شد.